ارزیابی واکنش دو رقم انگور (vitis vinifera l) به تنش خشکی در شرایط درون شیشه ای

تنش خشکی به عنوان یک عامل محدودکننده تولیدات گیاهی و فاکتوری مهم در کاهش رشد و توسعه¬ی گیاهان است. روش¬های سنتی برای انتخاب گیاهان متحمل به خشکی فرآیندی پیچیده و زمان بر است. با توجه به تناسبی که احتمالا" بین واکنش سلول، اندام و کل گیاه نسبت به تنش¬ها وجود دارد از روش کشت درون شیشه¬ای برای ارزیابی و دستیابی به گیاهان متحمل به خشکی استفاده می¬گردد. از طریق کشت¬های درون شیشه¬ای می¬تون تعداد گیاه بیشتر را در زمان کوتاهتر و فضای محدودتر بررسی کرد. در این پژوهش اثرات سوء تنش خشکی در دو رقم انگور فلیم سیدلس و بیدانه سفید در شرایط کشت درون شیشه¬ای در آزمایشگاه گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا بررسی شد. بدین منظور از دو رقم انگور بیدانه سفید و فلیم سیدلس ریزنمونه¬ی تک گره تهیه و در محیط پایه ms حاوی تنظیم کننده¬های رشد 2 میلی¬گرم بر لیتر baو 2/0 میلی¬گرم بر لیتر naa، مقدار 30 گرم بر لیتر ساکارز، 7 گرم آگار و هم چنین 200 میلی¬گرم بر لیتر زغال فعال با 8/ 5ph= کشت گردید. پس از استقرار کامل و رشد گیاهچه، اقدام به ساخت محیط کشت مشابه با مرحله ی قبل اما دارای 4 غلظت متفاوت از پلی اتیلن گلایکول (0، 5/0%، 1% و 2%که به ترتیب معادل 0، 035/0-، 07/0- و 14/0- بار پتانسیل آب) نموده و از گیاهچه¬های رشد یافته در شرایط درون شیشه¬ای قلمه¬ی سه گره گرفته و به محیط جدید وارد شد. جهت مقایسه و سنجیدن توان تحمل و تغییرات ایجاد شده در این دو رقم، در پایان آزمایش برخی شاخص های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی ایجاد شده در اثر پلی اتیلن گلایکول در رقم فلیم سیدلس در سطح متوسط تنش یعنی تیمار peg 1% به جهت تنظیم اسمزی سلول، بالاترین میزان قند به همراه بیشترین کالوس تولیدی را داشت. نتایج این تحقیق در مورد رقم بیدانه سفید بدین ترتیب بود که با افزایش تنش خشکی بیشترین میزان تولید و تجمع پرولین و حفظrwc را داشت. این نتایج نشان می¬دهد که انجام آزمایش¬های تنش در محیط درون شیشه¬ای نتایج دقیق تری به دنبال داشته و ضمن اینکه به فضای کمتری نیاز دارد از لحاظ اقتصادی نیز به صرفه می¬باشد. تنش خشکی، کمترین کاهش در محتوای نسبی آب را در رقم بیدانه¬ی سفید داشت اما این صفت در فلیم سیدلس بر طبق کالوس¬های تولیدی پیش رفت و در هر یک تیمارهای خشکی هر چقدر تولید کالوس بالاتر بود، میزانrwc، قند، کلروفیل و طول شاخه¬ی اصلی بالاتری را نیز به دنبال داشت. با افزایش سطوح تنش، کلروفیل کاهش یافت اما این کاهش در رقم فلیم سیدلس کمتر از رقم بیدانه¬ی سفید بود. به طور کلی تولید قند در طی تنش خشکی عملکرد بهتری نسبت به تولید پرولین در انگور را به دنبال داشت.